روش تشخیص علائم بیماری التهاب روده
بخش اول: شناسایی علائم IBD
۱- از میزان خطر ابتلا به IBD آگاه باشید. علت دقیق بروز IBD کماکان شناخته نشده است؛ اما پزشکان عواملی که سبب تشدید این بیماری میشوند را شناسایی کردهاند. آگاهی از خطر ابتلا به این بیماری، به بیمار کمک میکند تا سریعاً آن را شناسایی کرده و در اسرع وقت پس از تشخیص دقیق، دوره درمان را آغاز نماید.
- این بیماری در اکثر مبتلایان، پیش از سن ۳۰ سالگی تشخیص داده میشود؛ همچنین ممکن است در برخی از بیماران تا سن ۵۰ یا ۶۰ سالگی پیشرفت نکند.
- اگر یک فرد نزدیک، همانند یکی از والدین یا خواهر و برادر فرد مبتلا به IBD باشد، وی نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری خواهد بود.
- سیگار به طرز قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری کرون را افزایش میدهد.
- در صورت ابتلا به بیماری، استفاده از داروهای «ضدالتهاب غیراستروئید» (NSAIDS) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم و دیکلوفناک سدیم، خطر پیشرفت بیماری را افزایش داده و آن را شدیدتر میکند.
- عوامل محیطی، مانند زندگی در یک منطقه شهری، آبوهوای آلوده و رژیم غذایی پرچرب و تصفیه شده، میتواند خطر ابتلا به IBD را افزایش دهد.
۲- علائم بیماری کرون را تشخیص دهید. اگرچه بیماری کرون و کولیتیس اولسراتیو علائم مشابهی دارند؛ اما کماکان تفاوتهایی دارند. شناخت علائم بیماری کرون جهت مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و توجه به اقداماتی برای کنترل بیماری در زندگی روزمره بسیار حائز اهمیت است. همهی بیماران علائم شدید ندارند، بنابراین شناخت راههای مختلفی که این بیماری نمود مییابد، بسیار مهم است.
- از نشانههای این بیماری اسهال مداوم، گرفتگی و درد شکم، تب و خونریزی مدفوع است.
- کرون با از دست دادن اشتها و کاهش وزن همراه است؛ همچنین میتواند بر مفاصل، چشمها، پوست و کبد فرد بیمار تأثیر بگذارد.
- شایعترین عارضه بیماری کرون، انسداد روده به علت تورم و بافت زخمی است.
- احتمال ظهور علائم انسداد مانند دردِ گرفتگی، استفراغ و نفخ وجود دارد؛ همچنین جراحات و زخمهای دستگاه گوارش، ممکن است ظهور ناسورها را در پی داشته باشند.
- افراد مبتلا به بیماری کرون بیشتر در معرض خطر سرطان روده بزرگ بوده و نسبت به سایر افراد، بیشتر به توجه و وارسی نیاز دارند.
۳- علائم بیماری کولیتیس اولسراتیو را بشناسید. اگرچه این بیماری علائمی مشابه بیماری کرون دارد؛ با این وجود تا حدودی متفاوت است. شناخت علائم بیماری کولیتیس اولسراتیو جهت مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و توجه به اقداماتی برای کنترل بیماری در زندگی روزمره بسیار حائز اهمیت است.
- علائم معمول کولیتیس اولسراتیو شامل خونریزی مدفوع مکرر، درد شدید شکم و افسردگی شدید است که روان شدن روده و اسهال را در پی دارد.
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن از علائم رایج کولیتیس اولسراتیو است؛ این علائم ممکن است با خستگی و نفخ شکم همراه باشند.
- اکثر افراد مبتلا به کولیتیس اولسراتیو علائم خفیف دارند؛ اگرچه برخی دیگر گرفتگی شدید، تب، اسهال خونی و استفراغ را تجربه میکنند.
- خونریزی شدید ممکن است به بروز کمخونی در بیماران مبتلا به این بیماری منجر شود. همچنین احتمال ظهور ضایعات پوستی، درد مفاصل، اختلالات کبدی و التهاب چشمی نیز در این بیماران وجود دارد.
- افراد مبتلا به کولیتیس اولسراتیو بیشتر در معرض خطر سرطان روده بزرگ قرار داشته و همانند بیماران مبتلا به بیماری کرون، میبایست بهطور منظم چکاپ شوند.
۴- عملکرد بدن را بهدقت بررسی نمایید. برای شناسایی علائم IBD، نیاز است که بدن و عملکردهای آن را بهدقت مورد بررسی قرار گیرد. علائمی همچون اسهال یا تب، بهویژه در مراحل اولیه، بهخوبی میتوانند حاکی از وجود این بیماری باشند.
- به تحرکات رودهای مانند اسهال مکرر و یا نیاز فوری به تخلیه روده توجه داشته باشید.
- پیش از شستن خود، روی دستمال یا کاسه توالت به دنبال نشانههایی از خونریزی بگردید.
- لباس زیر و حولهی خود را به دنبال علائمی از خونریزی مقعد یا نشت روده بهدقت وارسی نمایید.
- بسیاری از بیماران مبتلا به IBD همواره تب پایینی داشته و ممکن است تعرق شبانه را تجربه کنند.
- این بیماری در بسیاری از بانوان مبتلا، موجب به هم خوردن چرخهی قائدگی خواهد شد.
۵- میزان اشتها و وزن خود را ارزیابی کنید. اگر طی مدت اخیر دائماً کاهش اشتهای شدید یا کاهش وزن ناخواسته داشتهاید و همهی اینها در کنار سایر علائم IBD ظهور کرده، این مسئله را جدی بگیرید. این نشانهها ممکن است از علائم ابتلا به این بیماری و بیانگر ضرورت مراجعه به پزشک باشند.
- از دست دادن اشتها شاید به سبب درد شکم، گرفتگی و التهاب بوده که میتواند کاهش وزن ناخواسته در پی داشته باشد.
۶- به تیر کشیدن و درد توجه نمایید. بیماری التهاب روده ممکن است با درد شدید و مزمن در ناحیه شکم ظهور کرده و حتی گاهی درد مفاصل را در پی داشته باشد. اگر برای مدت طولانی از درد شکم یا مفاصل رنج میبرید و میدانید که این مسئله به سایر شرایط یا فعالیتهای بدنی مربوط نیست، آگاه باشید که ممکن است نشانهای از بیماری IBD باشد.
- درد شکم یا گرفتگی عضلانی از عوارض این بیماری است.
- از دیگر احتمالات این بیماری، نفخ به همراه درد و گرفتگی خواهد بود.
- تیر کشیدنها و دردهای ناشی از این بیماری ممکن است به سایر قسمتهای بدن گسترش یابند.
- مراقب درد مفاصل و التهاب چشم باشید.
۷- پوست خود را وارسی کنید. پوست را به دنبال اثری از هرگونه تغییر در رنگ یا بافت آن همانند برآمدگیهای قرمز رنگ، زخم، یا جوش بررسی نمایید. این نشانهها در کنار علائم دیگر، میتوانند حاکی از وجود بیماری IBD باشند. برخی از ضایعات پوستی به فیستولا، ظهور حفرههایی روی پوست، منجر میشوند.
بخش دوم: تشخیص و درمان پزشکی
۱- به پزشک خود مراجعه کنید. بیمار زمانی که در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارد، در صورت مشاهدهی هرکدام از این علائم میبایست در اسرع وقت به پزشک معالج مراجعه نماید. تشخیص زودهنگام برای کمک به درمان و مدیریت بیماری بسیار حائز اهمیت است.
- پزشک ممکن است وجود IBD را پس از رد سایر علل احتمالی تشخیص دهد.
- پزشک ممکن است برای تشخیص IBD تستهای مختلفی از بیمار بگیرد.
۲- مراحل معاینه و تشخیص را بگذرانید. اگر پزشک به IBD مشکوک باشد، پس از معاینه فیزیکی به آزمایشاتی برای رد سایر علل احتمالی نیاز خواهد داشت. این آزمایشها تنها راه تائید تشخیص IBD هستند.
- احتمالاً پزشک معالج برای رد احتمال کمخونی که یک عارضه جانبی از بیماری IBD است، به نتایج آزمایش خون نیاز خواهد داشت؛ این آزمایش همچنین تعیین میکند که آیا فرد علائمی از وجود عفونت، باکتری یا ویروس در بدن دارد یا خیر.
- همچنین برای تشخیص خونریزی پنهان مدفوع، ممکن است نیاز باشد تا بیمار نمونه مدفوعی به نام تست خون مخفی در مدفوع را تحویل دهد.
- پزشک برای بررسی روده، یک فرایند آندوسکوپی مانند کولونوسکوپی یا آندوسکوپی فوقانی را به بیمار توصیه مینماید. در این روش، یک دوربین کوچک وارد بخشی از دستگاه گوارش بیمار میشود؛ اگر پزشک نواحی ملتهب یا غیرطبیعی مشاهده کند، دستور بافتبرداری میدهد. این کار در روند تشخیص از اهمیت ویژهای برخوردار است.
- همچنین ممکن است بیمار به گذراندن یک پروسهی عکسبرداری مانند اشعه ایکس، CT، یا MRI توصیه شود. این تصاویر در بررسی بافت دستگاه گوارش و شناسایی عوارض جانبی IBD همانند سوراخ روده به پزشک کمک میکنند.
۳- تحت درمان IBD قرار گیرید. اگر پس از آزمایشات لازم، پزشک وجود بیماری IBD را تائید نماید، بر اساس شدت بیماری دوره درمان را تعیین خواهد کرد. راههای مختلفی برای درمان و مدیریت این بیماری وجود دارد.
- درمان IBD در واقع تلاش برای کاهش التهاب است که خود سبب ظهور سایر علائم بیماری میشود. هیچ درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد.
- درمان IBD عموماً بر اساس دارودرمانی یا عمل جراحی است. اکثر افراد مبتلا به بیماری کرون، میبایست در طول عمر خود چندین عمل جراحی را بگذرانند.
- پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب مانند آمینوسالیسیلات یا کورتیکواستروئیدها را تجویز کند تا موقتاً IBD را تسلی بخشد. عوارض جانبی این داروها تعرق شبانه، بیخوابی، بیش فعالی و رشد شدید موهای صورت خواهد بود.
- برخی از پزشکان ممکن است داروهای ایمونوساپرسانت که در واقع محدود کنندهای برای سیستم ایمنی بوده را تجویز نمایند. داروهایی مانند سیکلوسپورین، اینفلیکسیماب یا متوترکسات.
- همچنین پزشک ممکن است برای کنترل یا پیشگیری از عفونت، یک آنتی بیوتیک مانند سیپروفلوکساسین تجویز کند.
۴- عمل جراحی را بگذرانید. در مواردی که تغییر دارو و سبک زندگی نتواند به بهبود IBD کمک کند، پزشک برای درمان بیمار، به عمل جراحی روی میآورد. توسل به عمل جراحی آخرین راهحل ممکن بوده و میتواند عوارض جانبی ناخوشایند و زودگذری را موجب شود.
- در جراحیهای کولیتیس اولسراتیو و بیماری کرون، بخشهایی از دستگاه گوارش حذف خواهند شد.
- پس از جراحی، بیمار برای تمام طول عمر خود ناچار به استفاده از یک کیسه کلوستومی است. زندگی با کیسه مدفوع، تغییر دشواری به نظر میرسد؛ اما در عوض بیمار قادر است بهراحتی و فعالانه به زندگی خویش ادامه دهد.
- تقریباً نیمی از افرادی که از بیماری کرون رنج میبرند، به عمل جراحی نیاز دارند؛ هرچند که این جراحی نیز قادر به درمان بیماری نخواهد بود. جراحی کلوستومی میتواند جنبههای گوارشی بیماری کولیت اولسراتیو را درمان کند؛ اما قادر به رفع نشانههای سیستمی بیماری مانند روماتیسم مفصلی، یووئیتو … نخواهد بود.
بخش سوم: تلاش برای درمان طبیعی
۱- تغذیه و عادات غذایی خود را تغییر دهید. طبق شواهد موجود، تغییر رژیم غذایی و مصرف مکمل در بهبودی علائم IBD مؤثر است؛ از این رو پزشک معالج در کنار درمان پزشکی، اعمال تغییراتی در نوع خوراک و عادات غذایی را نیز توصیه خواهد کرد.
- پزشک معالج برای کمک به استراحت روده و کاهش التهاب آن، ممکن است استفاده از لوله تغذیه یا تزریق مواد مغذی به بدن را تجویز کند.
- پزشک برای کاهش انسداد روده، رژیم غذایی کم پسماند را به بیمار توصیه خواهد کرد. غذاهای کم پسماند که شامل مقادیر بسیار کم فیبر هستند، عبارتاند از ماست، سوپ خامهای، نان سفید تصفیه شده، پاستا و کراکر. همچنین بهتر است از مصرف میوهها و سبزیجات خام، آجیل و محصولات دانه کامل پرهیز کرد.
- پزشک ممکن است برای جایگزینی مواد مغذی از دست رفته در اثر علائم IBD، مصرف مکملهای آهن، کلسیم و ویتامینهای D و B را پیشنهاد کند.
- صرف وعدههای غذایی کوچک که میزان چربی و فیبر پایین دارند، به بهبود علائم IBD کمک زیادی خواهد کرد.
- نوشیدن مایعات زیاد در کاهش علائم IBD مؤثر خواهد بود. آب بهترین انتخاب ممکن برای هیدراته نگاه داشتن بدن است.
۲- راههای درمانی جایگزین را در نظر داشته باشید. هرچند اکثر این روشها چندان مفید عمل نمیکنند، اما گاهی برای برخی از بیماران نتایج مثبتی در پی داشتهاند. پیش از هرگونه تلاش جهت آغاز درمانهای گیاهی یا جایگزین، با یک پزشک صحبت کنید.
- مطالعات اخیر نشان داده که درمانهای جایگزین مانند مصرف فیبر محلول و یا مواد پروبیوتیک، نوشیدن چای روغن نعنا یا تلاش برای درمان هیپنوتیزم و درمان رفتاری- شناختی در کاهش برخی از علائم IBD مؤثر عمل میکنند.
۳- عادات شیوه زندگی خود را تغییر دهید. تغییر در عادات شیوه زندگی میتواند به کنترل و مدیریت IBD کمک نماید. این تغییرات، از ترک سیگار گرفته تا دوری از استرس در تسکین علائم این بیماری مؤثر خواهند بود.
- کشیدن سیگار بر تشدید بیماری کرون تأثیر بسزایی داشته و بیمارانی که سیگار میکشند، بیش از سایرین در معرض عود بیماری و نیاز به جراحی مجدد قرار میگیرند.
- کاهش استرس در بهبود علائم IBD مؤثر است. فرد بیمار میتواند به کمک تمرینهای تمدد اعصاب، تنفس منظم و یا مراقبه میزان استرس خود را کاهش دهد.
- ورزش منظم و آهسته نهتنها سبب کاهش استرس شده؛ بلکه گاهی میتواند عملکرد روده را نیز به حالت طبیعی بازگرداند. برای اطلاع از بهترین ورزشهای موجود جهت مدیریت IBD، با پزشک معالج صحبت نمایید.
بخش چهارم: درک IBD
۱- در رابطه با IBD مطالعه کنید. از آنجا که IBD یک چتر واژه برای بیماری کرون و کولیتیس اولسراتیو بوده، آشنایی با تفاوتهای این دو بیماری مشابه به جهت تأثیر مستقیم بر تشخیص مؤثر علائم بیماری و درمان بهموقع، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
- بیماری کرون، به التهاب مزمن دستگاه گوارش اطلاق میشود. در مقایسه با کولیتیس اولسراتیو، بیماری کرون اغلب نواحی انتهایی روده کوچک یا ایلئوم و نواحی ابتدایی روده بزرگ را تحت تأثیر قرار میدهد؛ البته ظهور آن در سایر بخشهای دستگاه گوارش فرد بیمار، از دهان گرفته تا مقعد، امری طبیعی و محتمل است.
- کولیتیس اولسراتیو و کرون، هر دو پاسخهای ایمنی غیرطبیعی بدن هستند؛ اما هر کدام نواحی متفاوتی از بدن را تحت تأثیر قرار میدهند. کولیتیس اولسراتیو سبب بروز التهاب مزمن در روده بزرگ و ایجاد جراحات باز یا زخم در روده بزرگ میشود. بهطور کلی این بیماری تنها روده بزرگ را تحت تأثیر قرار میدهد؛ در حالی که بیماری کرون میتواند هر بخشی از دستگاه گوارش را آلوده کند.
۲- پیوستن به یک گروه حمایتی یا مراجعه به درمانگر. این بیماری برای خود فرد و عزیزان وی بسیار طاقت فرسا است. پیوستن به یک گروه حمایت از بیماران مبتلا به IBD یا صحبت با سایر پزشکان و درمانگران میتواند در درک و مدیریت بیماری بسیار اثر بخش باشد.
منبع: چطورپدیا