چطور رژیم غذایی صحیحی بگیریم؟
بخش اول: مرحله‌ی برنامه‌ریزی
۱ – از خود بپرسید چرا رژیم می‌گیرید. روراست بودن در ارتباط با دلایل و اهدافی که دارید، به شما کمک می‌کند یک برنامه‌ی غذایی منطقی انتخاب کنید و به شکلی که امید داشتید، مفید فایده واقع خواهد شد.
- دیابت را کنترل کنید. اگر دکتر تشخیص داده است که دیابت دارید، تغییر عادت‌های غذایی واجب است. کاهش یا حذف قند از رژیم کلید زندگی بهتر از داشتن این بیماری است.
- خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهید. خوردن غذاهایی که سطوح کلسترل بدن را کاهش می دهند و به شما کمک می‌کنند از شر چربی شکمی اضافه خلاص شوید، می‌توانند خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهند.
- وزن ایجاد شده توسط بارداری را کاهش دهید. اضافه وزن بخشی از حاملگی است. اما شاید در یک مرحله به این نتیجه برسید که تپل بودن برای نوزاد بهتر است تا شما و آماده باشید تا وزن خود را به دوران پیش از حاملگی برگردانید.
۲ – عضلانی شوید. شاید علاقه داشته باشید کمی ماهیچه اضافه کنید و به یک روش سالم وزن اضافه کنید. پروتئین در افزایش جرم ماهیچه نقش مستقیم دارد؛ بنابراین رژیمی که دارید می‌بایست بر به حداکثر رساندن مقدار روزانه‌ی پروتئین پیشنهادی متمرکز باشد.
۳ – مطمئن شوید می‌توانید رژیمی ایمن داشته باشید. پیش از آنکه برنامه‌ی غذایی جدیدی را آغاز کنید، بهتر است با یک پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید رژیم غذایی برایتان خطرناک نیست.
- پزشک را از برنامه‌ای که برای رژیم گرفتن دارید مطلع کنید. هر رژیمی کمتر از ۱۲۰۰ کالری در روز می‌تواند خطرناک باشد. میشل می به عنوان پزشک متخصص کنترل وزن می‌گوید: «کاهش وزن سریع با ایجاد محدودیت شدید بر مقدار کالری باعث می‌شود آب، کمی چربی و ماهیچه از بین برود و در نهایت متابولیسم را تا حدی کاهش دهد که بدن برای زنده ماندن به مقدار کمتری کالری نیاز داشته باشد.» همچنین جهشی به سوی درصد بیشتر چربی در بدن برمی‌دارد که خطر سندروم متابولیک و دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد.
- برخی از کالری به عنوان راهی برای اندازه‌گیری مصرف غذای مد نظرشان استفاده می‌کنند و دیگران نیز رژیم خود را بر مبنای گرم (پروتئین، غلات کامل و غیره) برنامه‌ریزی می‌کنند. در حالیکه افرادی نیز فهرستی از غذاهایی که باید بیشتر مصرف کنند و فهرستی از غذاهایی که باید کمتر مصرف کنند، تهیه می‌کنند. تصمیم بگیرید چه نگرشی نسبت به رژیم خود می‌خواهید داشته باشید.
- نسخه‌ی درمانی خود را با پزشک مرور کنید. اینکه مطمئن شوید برنامه‌های رژیمی مورد استفاده با دستورالعمل تغذیه متناسب با نسخه‌هایی که دارید مطابقت دارند، حائز اهمیت است.
- مثلاً اگر از مهارکننده ACE استفاده می‌کنید تا فشار خون را پایین بیاورید، باید مراقب مصرف موز، پرتقال و سبزیجات برگ‌دار باشید. اگر تتراسایکلین برای شما تجویز شده است، باید طی دوره‌ای که از آن دارو استفاده می‌کنید، از خوردن محصولات لبنی خودداری نمایید.
۴ – عادت‌های غذایی کنونی خود را تجزیه و تحلیل کنید. پیش از آنکه کاری را که در حال انجام آن هستید، تغییر دهید، باید بدانید در حال حاضر چه می‌کنید. چیزی که می‌خورید و زمان و مکان آن را برای درک بهتر از عادت‌های غذایی کنونی زیر نظر داشته باشید.
- دفترچه یادداشت غذایی داشته باشید. یک دفترچه خاطرات در آشپزخانه یا در کنار تخت‌خواب داشته باشید و هر آنچه که می‌خورید (وعده‌های غذایی، میان‌وعده، «ناخنک»های کوچکی که به ظرف غذای دوست خود می‌زنید – همه‌اش)، زمانی که در طی روز که آن غذا را می‌خورید و جایی که آن را خورده‌اید (میز آشپزخانه، مبل، تخت‌خواب) را در آن یادداشت کنید.
- به صورت آنلاین آمار غذای روزانه را نگاه دارید. وب‌سایت‌های فراوانی هستند که ابزاری آنلاین در اختیار شما قرار می‌دهند تا به صورت الکترونیکی عادت‌های غذایی خود را زیر نظر بگیرید. اگر به اندازه‌ی گوشی هوشمند به شما نزدیک باشد، پیگیری عادت غذایی کار آسانی خواهد بود.
۵ – حوزه‌های مشکل‌دار را شناسایی کنید. همه‌ی ما عادت‌های غذایی مختلفی داریم و «محرک»هایی که باعث می‌شوند بیش از حد بخوریم. آگاه بودن از محرک‌های فردی اولین گام در جهت مدیریت آنها به عنوان بخشی از برنامه‌ریزی جدید خوردن است.
- استرس. یکی از مهم‌ترین دلایل زیاده‌روی در خوردن، استرس است. زمانی که احساس می‌کنیم تحت فشار بوده یا مضطرب هستیم، اغلب برای آسودگی به غذا روی می‌آوریم. اگر این یکی از مسائل مشکل‌ساز برای شما است، باید روش‌های مدیریت استرس را در نظر بگیرید یا گزینه‌های غذایی سالم‌تری برای مواجهه با این محرک تهیه کنید.
- خستگی مفرط. زمانی که خسته هستیم، احتمال آنکه انتخاب غذایی مناسبی داشته باشیم کم است. اگر احساس می‌کنید اغلب به هنگام خستگی غذا می‌خورید، باید به دنبال راهی برای استراحت بیشتر باشید و اطمینان حاصل نمایید که زمانی به خرید خوار و بار می‌روید که بیشتر از همیشه متمرکز و در آرامش هستید.
- تنهایی یا کسالت. دوستان در دسترس نیستند؟ کاری نیست که انجام دهید؟ اگر به این نتیجه رسیده‌اید که زمانی تنهایی به سراغ غذا می‌روید، شاید بهتر باشد فعالیت‌ها و سرگرمی‌های جدیدی که شما را از خانه بیرون براند، مشغول و از زیاده‌روی در خوردن دور نگاه دارد، در برنامه‌ی غذایی جدید بگنجانید.
- گرسنگی مفرط. اگر به دلیل داشتن برنامه‌ی کاری فشرده، غذا خوردن را به تاخیر می‌اندازید، متوجه خواهید شد، زمانی که برای خوردن شام سر میز می‌نشینید، با ولع فراوان هر آنچه را که پیش چشم باشد، می‌خورید. اگر این مشکل را دارید، فکر کنید چطور می‌توانید در برنامه‌ریزی غذایی جدید خود زمان‌های کوتاهی را به خوردن وعده‌های غذایی کوچک اختصاص دهید.
بخش دوم: انتخاب غذاهای سالم
۱ – کالری را بشناسید. بیشتر آنهایی که رژیم دارند، می‌گویند میزان کالری را محاسبه می‌کنند، اما اکثریت قاطع همچنین می‌گویند که واقعاً نمی‌دانند چه میزان کالری نیاز دارند. چیزی که یاد گرفته‌ایم این بوده است که هر چه مقدار کالری کمتر باشد، وزن بیشتری از دست می‌دهیم، اما در حقیقت باید بدانید این کالری را از چه چیزی دریافت می‌کنید، نه اینکه فقط به مقدار کالری مصرفی دقت کنید.
- مردها می‌گویند به طور متوسط ۲۶۰۰ کالری در روز خوراکی مصرف می‌کنند، و زن‌ها حدود ۱۸۰۰ کالری. اگر به دنبال کاهش وزن هستید، به میزان کمتری کالری نیاز دارید، اما همیشه باید حداقل ۱۲۰۰ کالری در روز مصرف کنید. اگر میزان کالری دریافتی از این رقم پایین‌تر رود، بدن فکر می‌کند در حالت قحطی قرار گرفته است. یعنی تا جایی که بتواند ذخایر چربی را حفظ می‌کند.
- از یک متخصص تغذیه‌ی رسمی یا مربی شخصی بخواهید به شما کمک کند تا مقدار کالری لازم را برای هر روز به هدف کاهش وزن محاسبه کنید. مقدار فعالیتی را که دارید نیز مد نظر قرار دهید.
- کالری‌های دریافتی را به کار بگیرید. غذاهایی مصرف کنید که سرشار از فیبر (غلات کامل) و پروتئین هستند. این غذاها به شما کمک می‌کنند برای مدت بیشتری احساس سیری داشته باشید و در عین حال انرژی بیشتری به شما می‌دهند.
- از کالری‌های «خالی» که سوخت کمی به بدن شما می‌رسانند، پرهیز کنید. الکل و مواردی نظیر چیپس نمونه‌های بارز کالری‌هایی هستند که مواد مغذی به بدن نمی‌رسانند.
۲ – از دستورالعمل‌های رژیمی پیروی کنید. وزارت کشاورزی ایالات متحده توصیه‌های رژیمی ارائه می‌دهد تا اطمینان حاصل نمایید که مقدار مناسب مواد مغذی را از وعده‌های غذایی دریافت می‌کنید و رژیمی متعادل خواهید داشت. یعنی باید تعداد وعده‌های متناسبی از هر کدام از گروه‌های غذایی دریافت کنید، بدون آنکه از هر کدام از گروه‌ها بیش از حد مصرف کنید. همچنین می‌بایست در غذاهایی که از هر گروه مصرف می‌کنید تنوع ایجاد نمایید، مثلاً از میان میوه‌ها فقط سیب نخورید. توصیه‌های کلیدی دیگری نیز هستند، مثلاً: کمتر از ۱۰% از کالری روزانه از قند اضافه باشد؛ کمتر از ۱۰% از کالری روزانه از چربی‌های اشباع شده؛ و کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم سدیم در روز مصرف شود. علاوه بر آن، توصیه‌های ویژه‌ای در ارتباط با میزان غذایی که باید حتماً هر روز میل کنید وجود دارد. این توصیه‌ها به قرار زیر است:
- هر روز ۹ واحد میوه و سبزیجات مصرف کنید. یک واحد میوه برابر است با حدود یک فنجان میوه‌ی خرد شده یا یک تکه‌ی کوچک از میوه. یک واحد سبزیجات معادل ۲ فنجان سبزیجات برگی یا حدود یک فنجان سیفی‌جات خرد شده است.
- ۶ واحد غلات در روز مصرف کنید و حداقل نیمی از این غلات باید غلات کامل باشد. یک واحد غلات معادل یک برش نان یا نصف فنجان برنج یا پاستای پخته است.
- دو یا سه واحد لبنیات در روز مصرف کنید و این لبنیات تا حد امکان کم‌چربی باشد. یک فنجان شیر معادل یک واحد لبنیات است.
- هر روز دو تا سه واحد پروتئین بخورید. یک واحد گوشت، صد گرم یا تقریباً به اندازه‌ی کف دست یک فرد بالغ است. یک واحد همچنین برابر است با یک تخم‌مرغ بزرگ، یک قاشق غذاخوری کره‌ی بادام‌زمینی، ۳۰ گرم گردو، و یک چهارم فنجان لوبیا.
- سعی کنید «رنگین‌کمانی» غذا بخورید، یعنی انواع رنگ‌ها در غذایتان باشد (بلوبری، سیب قرمز، مارچوبه و غیره). رنگ‌های متنوع غذا به معنای دریافت مواد مغذی و ویتامین‌های مختلف است.
۳ – پروتئین کم‌چرب بیشتری مصرف کنید. بدن برای ساختن ماهیچه، فراهم آوردن محافظت ایمنی بدن و متناسب نگاه داشتن متابولیسم بدن به پروتئین نیاز دارد. برای برخوردار شدن از مزایای آن منهای مضراتی که به منابع پروتئینی نسبت داده می‌شوند، غذاهایی را انتخاب نمایید که پروتئین فراوان و چربی کمی دارند.
- نسبت به چربی حساس باشید. به جای شیر کامل، شیر کم‌چرب، و به جای گوشت چرخ کرده‌ای که رگه‌های چربی دارد، به سراغ گوشت چرخ کرده‌ی کم‌چربی بروید. مراقب چربی‌هایی باشید که در پروتئین منتخب مخفی، یا نه‌چندان مخفی، هستند.
- از محصولات لبنی پرچرب، گوشت اندام بدن نظیر جگر، گوشت‌های پر از چربی، گوشت دنده، کالباس، هات‌داگ و سوسیس، بیکن، گوشت سرخ شده یا نان‌دار و زرده تخم‌مرغ پرهیز کنید.
- به لوبیا روی آورید. نخود و عدس و حبوبات به طور کلی، منابع خوب پروتئین هستند و ضمن اینکه کلسترول ندارند، حاوی مقدار کمتری چربی نسبت به گوشت هستند. به جای همبرگر، از برگر سویا یا لوبیا استفاده کنید یا کشک سویا در سبزیجات سرخ شده یا سالاد بریزید.
۴ – به دنبال غلات کامل باشید. غلات کامل یعنی کل دانه‌ی یک گیاه که شامل سه قسمت است: ریشه، سبوس و پرده‌ی داخلی. بنابراین غلات کامل حاوی همه‌ی این سه مولفه هستند. متأسفانه زمانی که گیاهان تصفیه می‌شوند، سبوس و ریشه از آن جدا شده و در حدود ۲۵% از پروتئین غلات و حداقل ۱۷ ماده‌ی مغذی کلیدی از بین می‌رود. برای آنکه از همه‌ی مزایای آن برخوردار شوید، به دنبال غذاهایی باشید که برچسب غلات کامل روی آنها باشد.
- فواید را از آن خود کنید. تحقیقات، برای رژیمی که سرشار از غلات کامل است، فواید بیشماری را برشمرده‌اند. این فواید شامل کاهش خطر سکته‌ی مغزی، بیماری قلبی، دیابت نوع ۲، بیماری التهابی، سرطان روده‌ی بزرگ، بیماری لثه و آسم، حفظ وزن بهتر، عروق سالم‌تر، و سطوح فشار خون مناسب‌تر هستند. ۴۸ گرم غلات کامل را در رژیم غذایی روزانه بگنجانید.
- از فروشگاه خود بخواهید. حدود ۱۵ تا ۲۰% از محصولات فروشگاه‌ها غلات کامل هستند. به دنبال محصولاتی باشید که برچسب «غلات کامل» را دارند، یا ببینید محصول مهر «غلات کامل» را از انجمن غلات کامل دریافت کرده است یا خیر.
- چندین قلم ماده‌ی غذایی را بررسی کنید. فقط غلات، آرد و نان نیست که می‌تواند حاوی غلات کامل باشد. پاستا، غلات صبحانه، کلوچه، چیپس ذرت، مخلوط پن‌کیک و دیگر محصولات بر پایه غلات نیز ممکن است برچسب غلات کامل را داشته باشند، پس بسته‌بندی را با دقت مطالعه کنید.
۵ – چربی‌های سالم را در برنامه بگنجانید. همه‌ی چربی‌ها بد نیستند. حتی بعضی از آنها باید حتماً بخشی از برنامه‌ی غذایی سالم شما را تشکیل دهند. اسیدهای چربی «تک غیراشباع» (MUFA) مثل چربی‌های چند غیراشباع از نوع سالم چربی هستند و فواید خاصی نظیر کاهش «کلسترول بد» (LDL)، افزایش یا حفظ «کلسترول خوب» (HDL) دارند و سطوح انسولین را ثابت نگاه داشته و قند خون را کنترل می‌کنند.
- غذاهایی که اسیدهای چرب تک غیراشباع زیادی دارند شامل آووکادو، روغن کانولا، خشکبار (بادام، بادام هندی، گردو آمریکایی و ماکادامیا به اضافه‌ی کره‌های خشکبار)، روغن زیتون، زیتون و روغن بادام‌زمینی هستند.
۶ – چربی‌های ترانس را حذف کنید. چربی‌های ترانس، روغن‌هایی هستند که هیدروژن به آنها تزریق شده است. بنابراین احتمال دارد در برچسب‌های روی بسته‌بندی آنها نوشته باشد روغن «هیدروژنه». این مواد باعث افزایش کلسترول بد و کاهش کلسترول خوب می‌شوند، وزن را افزایش می‌دهند و خطر ابتلا به بیماری قلبی، سرطان، سکته‌ی مغزی و ناباروری را بالا می‌برند.
- غذاهای سرخ شده و بسته‌بندی شده‌ی تجاری، به ویژه کالاهای پخته شده از جمله بزرگ‌ترین منابع چربی ترانس به شمار می‌روند.
- مراقب برچسب‌هایی باشید که مدعی هستند هیچ چربی ترانسی در محصول وجود ندارد. FDA اجازه می‌دهد شرکت‌ها روی خوراکی‌هایی که کمتر از نیم گرم چربی ترانس در هر واحد داشته باشند برچسب «بدون چربی ترانس» بزنند. این نیم‌گرم‌ها در صورت مصرف چند واحد از این خوراکی‌ها تبدیل به مقداری قابل توجه خواهند شد.
- چربی‌های ترانس به قدری برای سلامتی شما مضر هستند که قانونی در نیویورک تصویب شده است که استفاده از آنها را در رستوران‌ها منع می‌کند.
۷ – برچسب‌ها را بخوانید. توجه به برچسب‌های تغذیه روی بسته‌بندی خوراکی به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید انتخاب‌های غذایی سالمی دارید. یکی از مهم‌ترین قسمت‌های برچسب، اطلاعاتی است که در ارتباط با ابعاد هر واحد از آن محصول ارائه می‌کند. این قسمت به شما نشان می‌دهد در هر بسته‌بندی چند وعده قرار گرفته است و حقایق تغذیه‌ای هر وعده چیست.
- همچنین باید توجه کنید هر وعده چه مقدار کالری دارد.
- سعی کنید این مواد را محدود کنید: چربی‌های ترانس، چربی‌های اشباع و سدیم. این مواد نه تنها باعث فربگی می‌شوند، بلکه به بیماری قلبی و فشار خون بالا نیز منجر می‌گردند.
- به دنبال غذاهایی باشید که فیبر، ویتامین آ، ویتامین ث، آهن، ویتامین دی و کلسیم فراوانی داشته باشند.
- دکتر تغذیه می‌تواند به شما کمک کند تا همه‌ی مواد مغذی لازم را به اندازه‌ی مناسب دریافت کنید.
۸ – آشپزی کنید. خوردن غذا خارج از منزل یا خرید غذای آماده کاری راحت، سریع و ساده است. اما در عین حال به این معناست که شما نظارتی بر چگونگی آماده‌سازی غذا یا مواد اولیه‌ی آن ندارید. یکی از موثرترین روش‌های کم کردن وزن این است که خود در منزل وعده‌های غذایی را طبخ کنید. می‌توانید به سراغ روش‌های آشپزی سالم (مثلاً استفاده از فر به جای سرخ کردن) و مواد اولیه‌ی تازه بروید.
- از قبل برای وعده‌های غذایی برنامه‌ریزی کنید. یک منوی هفتگی داشته باشید تا کمتر از مسیر خارج شوید و دیگر اواسط هفته با غذا فروشی‌های بیرون‌بر تماس نگیرید. با آماده‌سازی غذاهای سالم در فریزر و خوردن آنها به اندازه‌ی لازم می‌توانید کار را برای خود آسان کنید.
- آشپزی را به یک سرگرمی تبدیل کنید. یک مجموعه چاقوی جدید یا یک پیش‌بند جدید برای خود بخرید. این کارها می‌تواند به شما انگیزه‌ی لازم را بدهد تا زمان بیشتری را در آشپزخانه صرف کنید.
۹ – میان‌وعده بخورید. یک خبر خوب! برخلاف انتظار، به هنگام رژیم باید میان‌وعده بخورید. مدام غذا خوردن به تحریک متابولیسم کمک می‌کند و همچنین باعث می‌شود بدن در طول روز کالری بیشتری بسوزاند. میان‌وعده‌های سالم همچنین می‌تواند گرسنگی را کاهش دهد و از پرخوری در وعده‌های اصلی پیشگیری کند.
- نکته‌ی کلیدی این است که به یاد داشته باشید میان‌وعده‌های سالم انتخاب کنید. میوه‌ها و سبزیجات تازه، خشکبار یا لبنیات کم‌چرب بردارید. چند برش خیار با حمص (ارده‌ی نخود) به عنوان میان وعده‌ی دلچسب بعدازظهر میل کنید.
- میان وعده‌های سالم را در محل کار در کشوی میز یا جایی که در دسترس باشد، قرار دهید. اگر بادام برشته به شما نزدیک باشد، احتمال آنکه به سراغ کلوچه‌هایی بروید که همکاران در اتاق استراحت جا گذاشته‌اند، کمتر خواهد بود.
۱۰ – چاشنی بیشتری به غذاها اضافه کنید. اگر غذاها مزه‌ی خوبی داشته باشند، رغبت بیشتری به خوردن آنها نشان خواهید داد. یکی از راه‌های خوشمزه کردن غذای سالم با چاشنی، اضافه کردن مقداری سس است. به جای کره، روی سیب‌زمینی پخته سس بریزید تا مقدار زیادی کالری و چربی را از خود دور کنید. مزیت آن این است که یک واحد اضافی سبزیجات به وعده‌ی غذایی خود افزوده‌اید.
- اضافه کردن سس به مرغ، ماهی و حتی سالاد می‌تواند وعده‌های غذایی را زنده کرده و مزه‌ی بیشتری به آن بدهد. می‌توانید از خوار و بار فروشی‌ها سس تازه بخرید یا حتی در منزل درست کنید.
- با اضافه‌کردن گیاهان و ادویه‌جات که بیشتر آنها تقریباً فاقد کالری هستند، می‌توانید تقریباً هر غذایی را مزه‌دار کنید. سبزی تازه نظیر جعفری، رزماری یا آویشن بخرید. این سبزی‌ها باعث می‌شوند مرغ، گوشت و سالادی که درست می‌کنید طعمی تازه و اصیل به خود بگیرند.
- برخی مواد اولیه‌ی غذا به جز مزه مزیت دیگری نیز دارند. مثلاً سیر به داشتن خواص ضدالتهابی معروف است. در ماهی یا سوپ، سیر استفاده کنید تا غذایی خوش‌طعم و در عین حال سالم داشته باشید.
- زردچوبه یکی دیگر از ادویه‌جات طعم‌دهنده‌ی محبوب است که حضورش در قفسه‌ی ادویه واجب است. برای داشتن طعم و مزه‌ی بیشتر، می‌توانید آن را چاشنی یک سالاد سالم کنید.
بخش سوم: غذاهایی که باید از آن پرهیز کرد
۱ – از رژیم سریع پرهیز کنید. شاید آزمودن جدیدترین مدهای رژیمی بسیار وسوسه‌برانگیز به نظر برسد. رسانه‌ها اغلب خبرهای زیادی از افراد معروفی را نشان می‌دهند که یک رژیم رژیم سریع استفاده کردند و موفقیت چشم‌گیری داشته‌اند؛ اما باید به یاد داشته باشید که نه تنها رژیم‌های سریع اغلب ناموفق هستند، بلکه ممکن است به سلامتی نیز آسیب بزنند.
- بیشتر رژیم‌های سریع حذف یکی از گروه‌های غذایی اصلی، مثل کربوهیدرات، را اجباری می‌کنند. مهم‌ترین بخش داشتن یک رژیم غذایی سالم این است که اطمینان حاصل کنید یک برنامه‌ی غذایی کاملاً متناسب دارید که همه‌ی مواد مغذی را شامل شود. از رژیم‌هایی که از شما می‌خواهند گروه‌های غذایی را حذف کنید، بپرهیزید.
- برخی رژیم‌های سریع می‌توانند باعث مریضی شوند. بسیاری از رژیم‌های سریع، کم کردن شدید مقدار کالری مصرفی را توصیه می‌کنند که برای سلامتی بسیار مضر است. به جای این کار، مقدار کالری توصیه شده به تناسب نوع بدن خود را مصرف کرده و انتخاب‌های سالم داشته باشید.
۲ – از غذاهای فراوری شده دوری کنید. غذاهای فراوری شده مقدار زیادی از موادی مانند سدیم، چربی اشباع و قند را دارند که بهتر است از آنها دوری شود. این به این معنی نیست که گاهی خوردن همبرگر، فست فود یا غذای منجمد فرد را به کشتن می‌دهد؛ اما این نوع غذاها باید محدود شوند.
- جدیدترین دستورالعمل رژیمی توصیه می‌کند که نباید بیشتر از ۱۰% از کالری دریافتی، از چربی‌های اشباع باشد. اگر رژیم ۱۵۰۰ کالری در روز را دنبال می‌کنید، پس می‌توانید ۱۵ گرم چربی اشباع در روز مصرف کنید، همبرگرهای فست فود چیزی در حدود ۱۲ تا ۱۶ گرم چربی اشباع دارند.
۳ – نوشیدنی‌های قندی را کنار بگذارید. نوشیدنی‌های قندی به ویژه نوشابه ارتباط تنگاتنگی با افزایش وزن و چاقی دارند. کالری‌هایی که از نی رد می‌شوند، هم کالری هستند و در اضافه شدن وزن انسان نقش ایفا می‌کنند. بنابراین برنامه‌ای بریزید تا مصرف این نوشیدنی‌ها را در رژیم خود کاهش داده و حذف کنید.
- آب همیشه بهترین راه برای فرونشاندن تشنگی بوده و هست؛ به علاوه، نوشیدن آب بیشتر کمک می‌کند تا بیشتر احساس سیری داشته باشید و شاید مصرف بیشتر غذا را در وعده‌ی اصلی کاهش دهد.
- با اضافه کردن چند برش مرکبات، خیار، نعنا یا سبزی‌های دیگر، آب را برای ذائقه‌ی خود خوشایندتر کنید.
- به نظر می‌رسد که آب میوه برای سلامتی مفید باشد، به ویژه نوشیدنی‌هایی که ۱۰۰% آب میوه هستند؛ اما این نوشیدنی‌ها قند زیادی دارند. در نوشیدن آنها تعادل را رعایت کنید یا به آنها آب اضافه کنید تا با مصرف کالری کمتر بتوانید از فواید تغذیه‌ای آنها بهره‌مند شوید.
- طبق یکی از تحقیقاتی که محققان دانشگاه هاروارد انجام داده‌اند، نوشیدنی‌های قندی منجر به مرگ ۱۸۰ هزار نفر در سال شده‌اند که ۲۵ هزار نفر از آنها در آمریکا بوده است.
- یک تحقیق دیگر که این بار توسط دانشمندان امپریال کالج لندن انجام شده است به این نتیجه رسید که به ازای هر ۳۳۶ گرم نوشیدنی شیرین شده با قند در هر روز، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ تا ۲۲% افزایش می‌یابد.
۴ – در صورت لزوم از برخی مواد اولیه‌ی غذا پرهیز کنید. شاید شرایطی داشته باشید که شما را ملزم کند از برخی مواد اولیه‌ی غذا دوری کنید. بنابراین برچسب‌ها را با دقت بخوانید و محصولاتی را در انباری خود جمع کنید که با شروط تغذیه‌ای خاص شما تناسب داشته باشند.
- بیماری سلیاک. این بیماری نوعی اختلال گوارشی است که به دلیل پس زدن گلوتن رژیمی به وجود می‌آید که پروتئینی است که در گندم، گندم سیاه و جو وجود دارد. به لطف هشیاری روزافزون نسبت به نیاز افرادی که تحمل گلوتن را ندارند، چند محصول بدون گلوتن در حال حاضر نه تنها در قفسه‌های فروشگاه‌های غذایی خاص، بلکه در فروشگاه‌های محله نیز یافت می‌شوند.
- فشار خون. این مشکل، یکی از بیماری‌های خطرناک که مقدمه‌ای برای بیماری و سکته‌ی قلبی است که می‌توان با داشتن برنامه‌ی غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و پروتئین بدون چربی تا حدی کنترل کرد. رژیم غذایی DASH، مخفف رویکردهای رژیمی برای رفع فشار خون، نشان داده است که در کاهش فشار خون موثر بوده و توسط چند سازمان بهداشتی نظیر موسسات ملی بهداشت توصیه شده است و در رتبه‌ی اول بهترین رژیم غذایی در میان همه‌ی رژیم‌های غذایی سال ۲۰۱۲ در اخبار و گزارش جهانی قرار گرفته است.
- حساسیت غذایی. اگر احتمال می‌دهید به غذایی حساسیت دارید، حتماً از پزشک بخواهید شما را آزمایش کند. هشت ماده‌ی خوراکی هستند که ۹۰% از همه‌ی حساسیت‌های غذایی را به خود اختصاص می‌دهند: بادام‌زمینی، خشکبار درختی، شیر، تخم‌مرغ، گندم، سویا، ماهی و صدف. اگر به هر کدام از این‌ها حساسیت دارید، با دقت بسیار بالا برچسب مواد غذایی را مطالعه کنید تا از انتخاب اقلام اشتباهی که ممکن است محرک یک واکنش آلرژی باشند، بپرهیزید.
بخش چهارم: انتخاب سبک‌های مناسب زندگی
۱ – کم کم خود را با رژیم وفق دهید. حذف ناگهانی کالری و تحمیل توقعات واهی برای سرعت بخشیدن به کاهش وزن شاید وسوسه‌برانگیز باشد، اما داشتن رویکردی آهسته و پیوسته موثرتر بوده و آسان‌تر حفظ می‌شود.
- هر روز فقط یک وعده را تغییر دهید. به جای آنکه در هر وعده‌ی غذایی، ظرف خود را کامل عوض کنید، هر روز یک وعده را سالم‌تر و کوچکتر نمایید. این تغییر تدریجی کمک می‌کند احساس خالی شدن نداشته باشید و در عوض به شما زمان می‌دهد تا خود را با برنامه‌ی جدید غذا خوردن وفق دهید.
- هر روز یک میان‌وعده را حذف یا جایگزین کنید. اگر همیشه در زمان استراحت خود ساعت ۳ بعدازظهر یک کلوچه می‌خوردید، به جایش یک هلو بخورید یا کلاً این میان‌وعده‌ی شیرین را حذف کنید. یا جای یک لیوان بزرگ قهوه، یک فنجان چای سبز با کمی آبلیمو میل کنید.
۲ – تحرک داشته باشید. رژیم غذایی صحیح روشی فوق‌العاده برای شروع یک سبک زندگی سالم است. اما بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که یک برنامه‌ی ورزشی سالم نیز در کنارش داشته باشید. مطالعات نشان می‌دهد که ترکیب کردن رژیم و فعالیت فیزیکی فواید فراوانی هم برای سلامت عمومی و هم برای کاهش وزن خواهد داشت.
- نیت کنید هر روز حداقل ۶۰ دقیقه فعال باشید. می‌توانید این ۶۰ دقیقه را به قطعات کوچکتر تقسیم کنید تا انجام‌پذیر شود. مثلاً به جای رانندگی و استفاده از آسانسور، پیاده به سر کار بروید و از پله‌ها استفاده کنید.
- از خانه خارج شوید. افرادی که خارج از خانه ورزش می‌کنند، می‌گویند بیشتر از ورزش خود لذت می‌برند. در محله‌تان به گشت و گذار بپردازید یا در نزدیک‌ترین پارک ملی پیاده‌روی کنید.
- به یکی از دوستان زنگ بزنید. زمانی که برنامه‌ریزی می‌کنید با یکی از دوستان ورزش کنید، احتمال آنکه به برنامه‌ی خود پایبند بمانید، بیشتر است. از دوست خود بخواهید با شما به کلاس یوگا بیاید یا بعد از کار با شما یک پیاده‌روی طولانی داشته باشد.
۳ – استراحت کافی داشته باشید. اگر به اندازه‌ی کافی نمی‌خوابید، احتمال افزایش وزن بیشتری خواهید داشت. زمانی که استراحت شما کم باشد، بدن کورتیزول بیشتری ترشح می‌کند که هورمون استرس است. این مسئله بیشتر باعث می‌شود به جای داشتن انتخاب‌های سالم، به سراغ خوراکی بروید تا استرس را کم کنید.
- سعی کنید هر شب بین هفت تا نه ساعت بخوابید. افرادی که این کار را می‌کنند اغلب نسبت به افرادی که تنها پنج تا شش ساعت هر شب می‌خوابند، بدنی سالم‌تر دارند.
- حداقل نیم ساعت پیش از رفتن به رخت‌خواب، از استفاده از ابزاری که نور آبی ساطع می‌کنند و شما را بیدار نگاه می‌دارند، پرهیز کنید. گوشی‌های هوشمند، تبلت، لپ‌تاپ و تلویزیون نمونه‌هایی از این ابزار هستند.
- خود را به یک برنامه‌ریزی مشخص عادت دهید. اگر سعی کنید هر شب در یک زمان مشخص به رخت‌خواب بروید و هر روز در یک زمان مشخص از خواب بیدار شوید، خوابی آسوده‌تر و موثرتر خواهید داشت.
۴ – استرس را کاهش دهید. یک پیوند واضح میان استرس و افزایش وزن وجود دارد. زمانی که استرس دارید، بدن کورتیزول بیشتری ترشح می‌کند و این هورمون باعث می‌شود بدن چربی بیشتری ذخیره کند. این اتفاق به ویژه در منطقه‌ی شکم بیشتر رخ می‌دهد. برای انکه بیشترین منفعت را از رژیم غذایی سالم خود ببرید، باید سعی در کاهش استرس داشته باشید.
- یکی از راه‌های فوق‌العاده برای کاهش استرس این است که حتماً به طور منظم ورزش کنید. این کار آندورفین آزاد می‌کند و حال عمومی شما را بهبود می‌بخشد.
- نفس‌های عمیق بکشید. تمرکز بر چگونگی تنفس یک روش موثر برای کاهش استرس است. عمیق و آهسته نفس را به داخل و بیرون بدهید. این کار ضربان قلب را آرام و ذهن را خالی می‌کند.
۵ – گاهی از خودتان پذیرایی کنید. داشتن یک سیستم پاداش می‌تواند اشتیاق و انگیزه را حین رژیم گرفتن، بالا نگاه دارد و از خروج از چارچوب پیشگیری نماید.
- یک روز «تقلب» را از پیش برنامه‌ریزی کنید. یک روز در هفته به خود اجازه دهید تا محدودیت‌های رژیمی را فراموش کرده و هر آنچه دوست دارید، بخورید. این کار باعث می‌شود امید داشته باشید و احساس نکنید از چیزی محروم شده‌اید.
- مراقب باشید هیچ نوع خوراکی را برای خود «ممنوع» نکنید. طبیعت انسانی ما را وادار می‌کند تا همان چیزی را بخواهیم که دیگر نمی‌توانیم داشته باشیم. نگویید که «هرگز» دیگر نمی‌توانید یک خوراکی خاص را در برنامه‌ی غذایی خود داشته باشید. اجازه دهید برخی موارد استثناء جذابیت برخی خوراکی‌های خوشمزه را کاهش دهند.
۶ – پیشرفت خود را زیر نظر بگیرید. برای آنکه موفقیت خود را در کاهش وزن پیگیری کنید، برنامه‌ای بریزید که نشان دهد چطور پیش رفته‌اید.
- همان دفترچه خاطرات غذایی را که در ابتدای برنامه‌ی خود برای مرور عادت‌های غذایی استفاده کرده‌اید، می‌توان برای زیر نظر داشتن غذایی که در برنامه‌ی جدید می‌خورید، استفاده کرد. اطلاعات ورودی را هفته به هفته مقایسه کنید تا گرایش‌ها، محرک‌ها و موفقیت‌ها را مشاهده کنید.
- از یک برنامه‌ی آنلاین استفاده کنید. همه‌ی اطلاعات برنامه‌ی جدید خود را (وزن شروع، وزن هدف، منوهای روزانه) در یک برنامه‌ی الکترونیکی که پیشرفت کار را همواره در دسترس نگاه می‌دارد، وارد کنید. بسیاری از این برنامه‌ها، دستور پخت غذاهای سالم و انجمن‌های گفتگویی در اختیار شما قرار می‌دهند تا بتوانید با دیگرانی در ارتباط باشید که اهدافی مشترک با شما دارند.
- هر هفته وزن خود را بگیرید. تنها آن چیزی که در دفترچه می‌نویسید حائز اهمیت نیست. ترازو نیز اهمیت دارد. هر هفته یک زمان مشخص را برای وزن‌کشی خود و نوشتن وزن در نظر بگیرید.
۷ – اهداف مناسب تعیین کنید. بخشی از داشتن یک سبک زندگی سالم این است که بدانیم چطور اهداف واقع‌بینانه برای خود تعیین کنیم. از خود توقع غیرممکن نداشته باشید. مثلاً «این ماه ۸ کیلو کم می‌کنم.» به جای این کار، اهداف کوچکتر و دست‌یافتنی‌تری انتخاب کنید. معمولاًٌ کاهش وزن نیم تا ۱ کیلو در هفته یک کاهش وزن سالم محسوب می‌شود.
- برای خود اهداف دست‌یافتنی تعیین کنید. مثلاً هدف «این هفته شش روز ورزش خواهم کرد.»، زیر نظر داشتن این نوع پیشرفت آسان است و می‌توانید بابت رسیدن به این اهداف کوچک به خود جایزه دهید. از جایزه‌های غذایی بپرهیزید، به جای آن می‌توانید با خریدن لباس یا کفش ورزشی جدید به خود جایزه دهید.
۸ – هیچ وعده‌ی غذایی را حذف نکنید. شاید وسوسه شوید که با حذف وعده‌ها به کاهش وزن خود سرعت ببخشید یا صرفاً آنقدر مشغول یا حواس‌پرت باشید که فراموش کنید، غذا بخورید. به هر دلیلی که باشد، حذف وعده‌ی غذایی فقط به خراب کردن رژیم غذایی خواهد انجامید. شاید باعث شود در ادامه‌ی روز پرخوری کنید یا باعث شود بدن چربی را نگه داشته و متابولیسم را کند کند. به گونه‌ای هدف‌گذاری کنید که هر روز سه وعده‌ی غذایی اصلی و یک الی دو میان‌وعده یا چهار تا پنج وعده‌ی غذایی کوچک داشته باشید.
۹ – به غذاخوردن اهمیت دهید. خوردن به هنگام تماشای تلویزیون، نگاه به تلفن همراه، یا هنگام بیرون رفتن از منزل این روزها بسیار رایج است، اما می‌تواند باعث شود بیشتر غذا بخورید. زمانی که وقت خوردن وعده‌ی غذایی فرا رسیده است، همه‌ی عوامل حواس‌پرتی را حذف کنید و سر میز بنشینید. به غذایی که در پیش رو دارید تمرکز کنید و از بوی آن، ظاهر آن، مزه و بافت آن لذت ببرید. هر بار که غذا به دهان دارید، قاشق و چنگال خود را زمین بگذارید تا مطمئن شوید برای خوردن هر لقمه وقت کافی صرف می‌کنید و کامل آن را می‌جوید.
۱۰ – به محض آنکه به هدف رسیدید، دست بردارید. بعضی رژیم‌ها باید مادام‌العمر رعایت شوند، و بعضی دیگر از رژیم‌ها صرفاً کوتاه‌مدت بوده و برای رسیدن به وزن هدف مناسب برنامه‌ریزی شده‌اند. بسیاری از رژیم‌ها موقتاً خوب هستند، اما در بلندمدت سالم نخواهند بود.
- مراقب باشید گرفتار رژیم غذایی «یویو» یا چرخه‌ی کاهش و افزایش وزن نشوید. در این پدیده، با یک رژیم غذایی وزن کم می‌کنید و بعد از اتمام رژیم دوباره وزن اضافه می‌کنید و به یک رژیم غذایی جدید روی می‌آورید. تکرار رژیم غذایی یویو خطر اختلال روانی، نارضایتی از زندگی و اختلال غذا خوردن را افزایش می‌دهد. به مرور این کار می‌تواند به سلول‌های رگ‌های خونی آسیب بزند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را بالا برد.
۱۱ – کم‌کم رژیم غذایی را کنار بگذارید. به پایان رساندن رژیم می‌تواندن احساس راحتی به انسان بدهد. اما اگر صرفاً به عادت‌های قدیم غذا خوردن خود برگردید، به راحتی آن همه وزنی که برای از دست دادن آن تلاش کرده بودید را برمی‌گردانید. به جای این کار، به یک برنامه‌ی نگهداری وزن فکر کنید تا وزن جدید خود را حفظ کنید.
- اگر رژیم غذایی مایع داشته‌اید یا رژیمی بوده است که به شدت مصرف کالری را محدود کرده، باید مراقب باشید و کم‌کم به رژیم خود غذا اضافه کنید تا به سیستم بدن شوک وارد نشود. سوپ‌های خانگی، میوه و سبزیجات را طی یک دوره‌ی چندروزه اضافه کنید و سپس روال معمولی خوردن غذاهای سالم را جا بیاندازید.
بخش پنجم: داشتن نگرشی سالم
۱ – مثبت فکر کنید. قدرت داشتن افکار مثبت فقط یک افسانه نیست. در واقع افکار کلید موفقیت در داشتن یک رژیم مناسب هستند. فکر کردن به اندیشه‌های مثبت می‌تواند انگیزه و انرژی شما را بالا ببرد. اما افکار منفی به رفتارهایی نظیر غذا خوردن احساساتی و حذف ورزش می‌انجامند.
- از منفی‌گرایی بپرهیزید. سعی کنید اگر اشتباهی کردید و به جای یک گزینه‌ی سالم‌تر به سراغ پیتزا رفتید، از دست خود عصبانی نشوید. به جای آن از روز بعد به چارچوب غذایی خود برگردید.
۲ – تصویر ذهنی خوبی از بدن خود داشته باشید. بعضی روزها انسان با خودش هم راحت نیست. اگر دنیای رسانه‌های اطراف شما پر است از تصاویر افراد معروف در دنیا که به شدت لاغر هستند، نمی‌توانید از بدن خود راضی باشید. اما داشتن تصویر ذهنی مثبت از بدن برای سلامت و نشاط عمومی انسان لازم است. این کار اعتماد به نفس را بالا می‌برد و در نتیجه احتمال داشتن انتخاب‌های سالم افزایش می‌یابد.
- روی چیزهای خوب تمرکز کنید. اگر واقعاً از بازوهای خود راضی هستید، هر بار که در آینه خود را می‌بینید، این مسئله را به خود بازگو کنید. عادت کنید حداقل یک بار در روز از خود تعریف کنید.
- یک نقل قول یا اظهار نظر مثبت را به آینه بچسبانید. دیدن تشویق روزانه باعث می‌شود به مرور زمان تصویر ذهنی مثبتی از بدن خود به دست آورید.
۳ – با خود مهربان باشید. دست از سرزنش خود بردارید. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اگر با خود مهربان‌تر باشید، در رسیدن به اهداف بدنسازی خود موفق‌تر عمل خواهید کرد. اگر فکری منفی در ذهن دارید، سعی کنید آن را تأیید کرده و سپس فراموش کنید. حقیقتاً اینکه خود را به دلیل یک جلسه باشگاه نرفتن سرزنش کنید هیچ سودی نخواهد داشت. بخشیدن و به راه خود ادامه دادن بسیار موثرتر خواهد بود.
- به یک فرد (یا به همه) بگویید که رژیم گرفته‌اید. اعلام عمومی این مسئله باعث می‌شود نسبت به دیگران احساس مسئولیت و تعهد کرده و در نتیجه احتمال موفقیت را افزایش دهید. همچنین پشتیبانی لازم را از اعضای خانواده و دوستانی که می‌توانند مشوق شما در رسیدن به هدف باشند، دریافت خواهید کرد.
- به یک گروه پشتیبانی ملحق شوید. این گروه می‌تواند یک گروه رسمی نظیر مراقبان وزن باشد، یا صرفاً گروهی که خود ترتیب داده‌اید.
- جملات الهام‌بخش روی یخچال بچسبانید. جملات خردمندانه‌ی انگیزه‌بخش پیش چشمان شما کمک می‌کنند یک روز سخت رژیمی را پشت سر بگذارید.
- کارهایی انجام دهید که به شما حس خوب می‌دهند. لاک بزنید، موهایتان را رنگ کنید، یک عطر جدید بخرید. کارهای کوچکی که به شما حس خاص بودن و نازپرورده بودن می‌دهد، احساس محروم ماندن را از شما دور می‌کنند که گاهی به هنگام رژیم راه خود را به زندگی شما باز می‌کنند.
منبع : چطورپدیا
